Co trzeba wiedzieć?

Niestety tak jak i ludzie, świnki nie potrafią wytwarzać witaminy C - kwasu askorbinowego. Dlatego muszą ją otrzymywać w pożywieniu. Jednakże ilość witaminy C w gotowej karmie i podawanych przez nas owocach i warzywach nie zawsze zaspokaja dzienne zapotrzebowanie organizmu świnki.

Problematyczna jest także sztuczna witamina C produkowana w laboratorium. Nie jest ona wcale taka dobra jakby się mogło wydawać - niektóre badania pokazują, że sztucznie wytworzone witaminy mogą być rakotwórcze. Również ich przyswajalność jest znacznie niższa niż naturalnych, ponieważ witaminy najlepiej działają we współpracy z innymi związkami.

Do konserwacji i stabilizacji witaminy C w kroplach dostępnych w aptekach stosuje się wersenian disodowy - dość niebezpieczny związek chemiczny, który podany w zbyt dużej dawce potrafi zabić tak małe zwierzątko jakim jest świnka (niemowlęta, dla których przeznaczona jest witamina C w kroplach mają znacznie większą masę więc w ich przypadku nie ma takiego niebezpieczeństwa). Na szczęście związek ten nie odkłada się w organizmie, niemniej zaleca się umiar, ponieważ przy długotrwałym stosowaniu może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie naszego pupila.

Poza tym obecnie na rynku jest wiele karm, które są wzbogacane sztuczną witaminą C, więc po co podawać dodatkowo tę w kroplach? A po to, żeby mieć pewność, iż świnka nie zachoruje.

Niektórzy wkraplają do pyszczka świnek krople witaminy C codziennie. Inni robią to sporadycznie, tylko przy osłabieniach lub chorobie.
A jeszcze inni w ogóle nie podają sztucznej witaminy, starając się zapewnić ją w pokarmie. Podają codziennie dużo natki pietruszki, liści szpinaku, jabłuszka oraz innych owoców i warzyw, bogatych w witaminę C.

Funkcje witaminy C

- zwiększa odporność organizmu na przeziębienia,
- wpływa na wytwarzanie i zachowanie kolagenu, służącego do produkcji tkanki łącznej,
- przyspiesza gojenie ran i zrastanie kości,
- hamuje powstawanie krwotoków,
- odpowiada za sprawne funkcjonowanie układu krwionośnego i serca, obniża ciśnienie krwi,
- chroni przed miażdżycą i odkładaniem się cholesterolu,
- poprawia przyswajalność żelaza, uczestniczy w regeneracji witaminy E,
- działa jako przeciwutleniacz (wychwytuje wolne rodniki),
- chroni organizm przed zmianami nowotworowymi.

Zagrożenia

Niedobór witaminy C u świnek może doprowadzić do:

- szkorbutu,

- paraliżu świnkowego,

- łatwego zapadania na choroby infekcyjne (przeziębienia)

- niektórych chorób skóry

- schorzeń żołądka i zapalenia błony śluzowej

- zaburzeń w produkcji kolagenu, co powoduje wolniejsze gojenie się ran

Objawy niedoboru:

- nadmierne zmęczenie, apatia, brak apetytu

- słabość i bóle mięśni i stawów

- krwawienia

- częste złamania kości

Szkorbut, czyli niedobór witaminy C jest jedną z najczęstszych przyczyn śmierci świnek morskich.
To smutna statystyka, ponieważ bardzo łatwo mu zapobiec odpowiednią dietą. Ze szkorbutem wiążą się zaburzenia w pracy układu krwionośnego, samoistne krwawienia, uszkodzenia naczyń krwionośnych, obrzęk i krwawienie z dziąseł. Możliwe jest również wypadanie zębów.
Dlatego lepiej podawać witaminę C niż ryzykować, że naszemu przyjacielowi coś się stanie z powodu jej braku.

Dawkowanie

W internecie można często znaleźć informację, że dorosłej śwince powinno się dawać 10 kropli witaminy C dziennie, oraz że witaminy C nie da się przedawkować. Nie do końca jest to prawda.

Witamina C przechodzi przez cały układ pokarmowy, zbyt duża dawka może np. uszkodzić wątrobę. Choć witamina C nie jest toksyczna, jej nadmiar może prowadzić do powstawania kamieni nerkowych. Może też wywołać dolegliwości żołądkowe, nudności i wymioty, biegunkę czy wysypkę na skórze. Najczęściej jednak nadmiar witaminy C wydalany jest z moczem.

10 kropli dziennie można podać śwince chorej lub po rekonwalescencji. Zdrowej dorosłej śwince powinno się podawać około 5 kropli na dzień - w zależności od wagi.
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę C u świnki wynosi 1 mg witaminy C na 100 g wagi świnki, czyli przykładowo: 1 kilogramowa świnka powinna dostawać 10 mg witaminy C, a 1 ml Cebionu (ok. 20 kropli) zawiera 100 mg, czyli w 5 kroplach jest aż 25 mg kwasu askorbowego.

Według podręczników hodowli świnek w laboratoriach, zapotrzebowanie zdrowych świnek wynosi od 5 do 10 mg na 1 kg wagi dziennie, (Guinea Lynx podaje, że w zależności od stanu indywidualnego może ono wynosić nawet do 30 mg na 1 kg wagi dziennie), a w przypadku świnek chorych i ciężarnych dawka powinna wynosić nie mniej niż 30 mg, a nawet do 60 mg na 1 kg wagi dziennie.

Młodej śwince podajemy na początek 1 kroplę i co miesiąc dawkę zaczynamy zwiększać o 1 kroplę.

Jak podawać?

Najlepiej witaminę C podawać w małej plastikowej strzykawce bez igły (tzw. insulinówce).
Można lekko rozcieńczyć ją z wodą, herbatą, ziółkami, ewentualnie sokiem, najlepiej niezbyt słodkim i niekonserwowanym.Można zmieszać z małą ilością "gerberka" albo startego warzywa. Można też podawać witaminę C na jakimś przysmaku świnki, np. cykorii, jabłuszku, ale tak, żeby świnka od razu to zjadła. Wyjątkiem jest ogórek, który posiada enzym askorbinazę, utleniający witaminę C.
Witamina C dość szybko się ulatnia i dlatego nie powinno się jej dodawać do poidła z wodą. Już po około 2h nie zostanie po niej ślad.

Przegląd preparatów z witaminą C

Cebion

Polecany, z uwagi na to, że substancją konserwującą witaminę jest tu glicerol (gliceryna) a nie wersenian disodowy.
Jedynym minusem jest to, że Cebion jest najdroższą witaminą C na rynku.
Ma postać oleistej cieczy o słodko-kwaśnym smaku.

Cena: ok 30 zł/15 ml

Juvit

Na naszym rynku dość popularny jest również Juvit, ale niestety konserwantem jest tutaj wspomniany wersenian disodowy.
Smak gorzko-kwaśny. Ciecz oleista.

Cena jest przystępna -  ok. 8 zł/30 ml

Cevikap

Ostatnio pojawiła się nowość - Cevikap, bardzo tania witamina C, ale również konserwowana wersenianem disodowym.

Cena: ok. 6-7 zł/30 ml

Są jeszcze typowe preparaty przeznaczone dla świnek morskich:

Roboran dla świnek morskich

Preparat mineralno-witaminowy w formie proszku, zapewnia organizmowi świnki optymalną niezbędną dawkę witaminy C oraz innych składników odżywczych. Podaje się samodzielnie lub po wymieszaniu z karmą.
Skład: otręby pszeniczne, węglan wapnia, diwodorofosforan wapnia, tlenek magnezu, stabilna postać witaminy C, selen w postaci organicznej

Vitakraft Witamin C - wodnisty, kwaśny płyn - niestety brak na opakowaniu składu preparatu,
a producent poleca dodawanie tego płynu do wody, co jak wspominaliśmy nie jest dobrym pomysłem.
Cena: ok. 10 zł/10 ml.

Versele-Laga C-vit z kolei jest raczej kompleksem witamin i nie ma dużej dawki witaminy C w składzie.
Również dodaje się go do wody.

Przykładowe ilości owoców i warzyw
zaspokajające dzienne zapotrzebowanie świnki morskiej na witaminę C.

W 100 g:
a/ owoc dzikiej róży 550,0 mg (dla świnki wystarczy 2,5 g) - herbatka też dobra
b/ porzeczki czarne 183,0 mg (dla świnki ok. 7 g)
c/ papryka czerwona 139,0 mg (dla świnki ok. 7,5 g)
d/ brukselka 94,0 mg (dla świnki ok. 11 g)
e/ kalafior 69,0 mg (dla świnki ok. 14 g)
f/ szpinak 67,8 mg (ok 15 g)
g/ truskawki 66,0 mg (ok 15 g)
h/ porzeczki czerwone 45,8 mg (20 g)
i/ agrest 25,9 mg (45 g)

Warzywa i owoce bogate w witaminę C (podana ilość wit. C na 100g):
pietruszka natka - 178 mg
koperek zielony - 75 mg
szpinak - 64 mg
poziomki - 60 mg
papryka zielona - 91 mg
kiwi - 59 mg

Ubogie w witaminę C:
jabłka - 9 mg
ogórki - 8 mg
gruszki - 5 mg
śliwki - 5 mg

Informacje pochodzą z różnych źródeł internetowych, czasem są drobne różnice w ilości mg.

Teraz trochę żargonu medycznego

Większość zwierząt potrafi syntetyzować witaminę C dzięki odpowiednim enzymom - oksydazie L-gulonolaktonowej katalizującej utlenienie L-gulonolaktonu do L-askorbinianu.
Tylko naczelne (wśród nich człowiek), świnki morskie, indyjskie owocożerne nietoperze, ptak bilbil czerwonoplamy oraz ryba sumik kanałowy wymagają zewnętrznego źródła tej witaminy.
Brak witaminy C odbija się przede wszystkim na tkance łącznej, ponieważ witamina C jest koenzymem hydroksylaz prolinowej i lizynowej w cząsteczce kolagenu.
Bez kwasu askorbinowego enzymy są nieaktywne i komórki tkanki łącznej nie produkują kolagenu w normalnym tempie.
W kościach tworzy się siateczka chrzęstna, ale upośledzone jest powstawanie matrycy międzykostnej, czyli chrząstki nie zastępuje materia kostna.
Takie struktury są niezwykle podatne na urazy i występują w nich liczne mikropęknięcia.
Na skutek zwiększenia odległości międzykomórkowej w śródbłonku, zwyrodnienia wodniczkowego komórek śródbłonka oraz niedoboru kolagenu międzykomórkowego występuje również zwiększona kruchość naczyń włosowatych.
Zauważa się także przedłużony czas protrombinowy, zwiększoną podatność na zakażenia bakteryjne, w szczególności paciorkowce Streptococcus pneumoniae i upośledzoną migrację makrofagów.

Objawy kliniczne niedoboru:

- opuchnięcie stawów, szczególnie tylnych łap, trudności z poruszaniem,
- głośne piszczenie z bólu,
- brak apetytu, utrata wagi, utrudnione gojenie ran,
- sierść matowa, zmierzwiona, biegunka, krew w kale, zaburzenia budowy zębów, łamliwość i wypadanie zębów,
- śmierć następuje w ciągu dwóch do trzech tygodni na skutek niedożywienia lub wtórnych infekcji bakteryjnych.

Na podstawie: "Diseases of Guinea Pigs" POLA 1999 Marti Hanes, DVM Department of Lab Animal Resources University of Texas Health Science Center-San Antonio

Opracowały: Seledynek, Kimera, goomisia